Soms mijmer ik over bepaalde situaties en fantaseer dat ik een wiskundige formule kan loslaten op een vorm van intrigerend menselijk gedrag. Dat betrof deze ochtend het – zoals ik het bevoel – nauwelijks nieuwsgierig zijn naar de ervaring van de ander wanneer deze situatie zelf ook is meegemaakt.
Nu zijn er universele gebeurtenissen die bijna eenieder van ons wel een keer meemaakt: sterfgevallen, kinderen krijgen, verraden en verlaten worden, verliefd zijn, moeten verhuizen, enz. En juist daar waar nagenoeg iedereen die betreffende gebeurtenis wel eens mee heeft gemaakt, lijkt het luisterend oor eerder dicht te gaan dan opengesteld te worden.
Voor mij is een treffende gebeurtenis een kraamvisite: er is een vriendin of kennis bevallen. Dit menigmaal meegemaakt hebbende, ervaar ik dat een aantal vrouwen liever lijkt te praten over hun eigen bevalling, dan nieuwsgierig te zijn naar de ervaring van de vrouw die het net heeft meegemaakt en daar mogelijkerwijs nog vol van is. Niet prettig.
Het is op mij overgekomen als een rij wachtende vliegtuigen bij de startbaan van Schiphol. Dringend en netjes volgens de regels maar direct rijdend want anders is je tijd voorbij.
Het onvermogen om het eigen perspectief te laten en alleen maar nieuwsgierig te zijn naar de ander, lijkt voor mij in dit soort situaties heel zichtbaar te worden. Ook met scheiding, verraad enz. is het voelbaar. ‘Oh, breek me de bek niet open’, kunnen mensen verzuchten maar mijn ervaring is, ‘jouw lippen zijn met geen tien-seconden-lijm op elkaar te plakken, al zou ik er een houtklem bij halen!’.
Was ik er zelf maar vrij van! Nou, niet natuurlijk. Ik merk dat mijn vragen en interpretaties van de antwoorden – als ik niet oppas – gekleurd zijn omdat het raakt aan een eigen ervaring. Onderdeel van hetzelfde fenomeen. En ik pas niet altijd op of heb het niet altijd door. Dat maakt herstel – zowel privé als tijdens consulten – onmiddellijk noodzakelijk.
Vervolgens mijmerde ik wat verder: zouden we dit essentiële nieuwsgierig luisterende vermogen kwijt zijn geraakt omdat onze overleving niet meer afhangt? We weten immers alles, vooral wat we niet nodig hebben om te weten.
En met die gedachte zag ik opeens in mijn binnenste oog hoe een stam met een aantal vreemdelingen om het vuur zit om te luisteren hoe het aan de andere kant van de bergen is; daar waar de leden van deze stam nauwelijks komen maar als groep wel weet van wil hebben.
Ja, dat heeft een hoog Jean Auel gehalte (schrijfster van o.a. ‘De stam van de holebeer’) maar dat is dan maar even zo. We overleven wellicht niet meer in verhalende ontmoetingen. En mogelijk verliezen we daarmee de rust – kampvuur – en het vermogen – het gaat om jou en daar wil ik alles van weten – om werkelijk nieuwsgierig te zijn.
Wat nu met die formule? Oei. Ik kom vooralsnog niet verder dan dit, qua factoren van de luisteraar:
Wie weet brouw ik er nog iets leuks van… En nog fijner: komt iemand met een mooie suggestie en parmantige formule!
PS. Ik zoek – voor de plaatsing van deze blog – naar een foto omtrent ‘luisteren’. Verbaast het dat ik vooral koptelefoons in beeld krijg? Nee hè…